Libya’da seçim kaosu

Libya’da bugün yapılması kararlaştırılan ve adaylık krizi nedeniyle çıkmaza giren devlet başkanlığı seçiminin iptal edilmesiyle yeni seçim tarihinin belirlenmesi bekleniyor. Yüksek Seçim Komisyonu 24 Ocak’ı işaret ederken, Temsilciler Meclisinin daha da ileri bir tarihi isteyebileceği belirtiliyor.

Libya’da Birleşmiş Milletler’in desteğiyle 2020’de alınan seçim kararı uygulanamadı. İç savaşın büyük yıkıma yol açtığı ülkede bugün yapılması hedeflenen devlet başkanlığı seçiminin adayların uygunluğu konusundaki ve yasal anlaşmazlıklar nedeniyle iptal edilmesiyle siyasi kriz giderek derinleşti. Seçim çıkmaza girerken, Muammer Kaddafi’nin 2011’de devrilip öldürülmesinden bu yana doğu ve batı olarak ikiye bölünerek kaosa sürüklenen ülkede yeni seçim tarihi için gözler Temsilciler Meclisine çevrildi.

Seçim neden ertelendi

Libya’daki kurumlar, yeni devlet başkanının ve parlamentonun hangi yetkilere sahip olacağı ve seçimlerde kimlerin aday olabileceği gibi seçim kuralları üzerinde uzlaşıya varamadı. Devlet başkanlığına adaylığı koyan Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Aguila Salih, Eylül ayında devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerinin farklı tarihlerde yapılmasını içeren yasa önerisi sunmuş, ancak öneri reddetmişti.

Başlıca adaylar kimler

Güçlü silahlı gruplar da dahil olmak üzere ülkedeki birçok kesim tarafından kabul edilemez olarak görülen adaylar da dahil olmak üzere 98 isim devlet başkanlığı yarışına kaydolmuştu. Seçimler için en önde gelen 3 aday arasında iç savaş sırasında doğudaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Hafter, devrik lider Muhammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi ve Libya’nın Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdülhamid Dibeybe bulunuyor.

Seçim tarihi belirsiz

Yüksek Seçim Komisyonundan çarşamba günü yapılan açıklamada, seçimlerin 1 ay süreyle ertelenerek 24 Ocak 2022’de yapılması önerilmişti. Parlamento Seçim Komitesi Başkanı Al Hadi al-Sagheer, “Teknik, adli ve güvenlik raporlarına göre seçim yasasının öngördüğü üzere seçimlerin 24 Aralık’ta yapılmasının imkansız olduğunu bildiriyoruz” ifadelerini kullandığı mektubu Temsililer Meclisi Başkanına göndermişti. Ancak Temsilciler Meclisi, seçimler için daha da ileri bir tarihi isteyebilir. Temsilciler Meclisi üyesi Adel Karmous, medyaya yaptığı açıklamada, “Seçimlerin 24 Aralık’ta olmayacağını bekliyorduk, ancak şimdi yeni bir tarih belirlemek de tartışmalı bir konu olacak” dedi. Adaylar, siyasi kurumlar ve diğer güçler arasında görüşmeler sürüyor.

Bugünkü seçimi iptal ettiren sorunların çözülmesi için kısa bir erteleme de yeterli olmayabilir. Sorunların çözülmesi için daha fazla zamana ihtiyaç duyulmasının da geçici hükümetin yeni seçim yapılana kadar görevde kalıp kalmayacağı konusunda büyük tartışmaların fitilini ateşlemesi bekleniyor.

Ufukta yeni bir çatışma mı var

Libya’da iktidarı ele geçirmek isteyen gruplar arasındaki çatışmalar, Kaddafi’nin devrilip öldürüldüğü 2011 yılından beri devam ederken, bugünkü seçim ülkedeki şiddeti sona erdirmek için çıkış yolu olarak görülüyordu. Ülkedeki barış sürecinin bozulması durumunda doğudaki güçlerin, hükümet güçleriyle yeniden çatışarak ayrılıkçı bir hükümet kurma riski bulunuyor. Ancak uzmanlar ve bölgeyi takip eden analistler, yakın zamanda böyle bir durumun gerçekleşmesini beklemiyor. Uzmanlar, seçim sürecinin kesintiye uğraması ile birlikte ülkenin batısındaki bölgelerde silahlı grupların seferber olmasından, yerel anlaşmazlıkların körüklenerek çatışmaların yeniden patlak vermesinden endişe duyuyor.